Overdracht en tegenoverdracht… In welke mate ben jij er mee bekend, in hoeverre kan je het herkennen als het zich aandient, en wat doe je er mee?

Als je werkt met mensen, in de zin van coaching, instructie, therapie of welke vorm van hulpverlening/begeleiding dan ook, dan loop je op een gegeven moment tegen het fenomeen overdracht aan. In een notendop betekent het dat er door de interactie en uitwisseling met de klant/cliënt iets aangeraakt wordt bij hem of haar, wat diepe impact heeft, omdat het oude pijn wakker maakt. En er vervolgens een afweermechanisme bij hem of haar in werking treedt om die pijn niet te hoeven voelen. In die zin dat de oorzaak/reden van die pijn op jou geprojecteerd wordt, zonder dat de klant/cliënt zich er bewust van is dat de huidige ervaring relatie heeft met een eerdere ervaring (vaak uit de kindertijd).

En dat kan heel intens zijn om te ervaren, er kunnen heftige emoties aan te pas komen!

Reden genoeg dus om je erin te verdiepen. Want als je dit concept gaat herkennen, wordt het niet alleen makkelijker om moeilijke situaties te ‘begrijpen’, maar ook om er mee om te gaan. Overdracht brengt namelijk met zich mee dat er een enorm sterke onderstroom op gang gebracht wordt, en de kans bestaat dat jij er in mee gaat of meegezogen wordt. Bijvoorbeeld omdat je verward raakt, er onzeker van wordt, het niet herkent, of omdat het een thema bij jou raakt waar je onbewust op reageert. Als dat gebeurt noemen we dat tegenoverdracht, en op die momenten kan je niet meer autonoom, veilig en ‘vrij’ beschikbaar zijn voor de klant/cliënt.

Het is dus zaak om veel in eigen zielswerk te investeren, zodat je je eigen themathiek herkent als deze zich aandient. Ook is het fijn dat je in kaart hebt gebracht wat jouw redenen zijn ‘om te helpen’. Daarnaast is het superbelangrijk om altijd belichaamd en present te zijn. Dus echt in je eigen lijf te zitten, heel bewust in het hier en nu te zijn, en heel goed te weten waar jij ophoudt en de ander begint. Alleen dan kan je rustig blijven, overzicht houden, dat wat bij de ander hoort bij de ander laten (of teruggeven), verantwoordelijkheid nemen voor je eigen handelen en van een dergelijk moment proberen een effectief leer- en ervaringsmoment te maken.

Dat is overigens niet altijd mogelijk en zeker niet makkelijk. Soms ‘loopt het niet goed af’ en is het afweermechanisme (lees: de overlevingsstrategie) van die persoon zo sterk dat de klant/cliënt de stap niet kan maken, soms zelfs ongeacht of jij wel of niet in tegenoverdracht bent gegaan. De overdracht blijft dan bijvoorbeeld bestaan in de vorm van een breuk en/of een gevormd oordeel over jou. Maar het kan ook zijn dat de hevige impact van zo’n situatie even mag bezinken en juist een belangrijk inzicht teweegbrengt bij de klant/cliënt op de wat langere termijn. Daar kan je dan wél verder mee gaan.

Ongeacht ‘de afloop’ is het sowieso een moment waar je zelf weer enorm veel van kan en mag leren. Wat deed het met jou? Hoe heb je gereageerd? Wat kan je daaruit halen? Waar mag je zelf mee aan de slag?

Supervisie en intervisie zijn dan hele mooie (en eigenlijk sowieso noodzakelijke) tools om in te zetten. En uiteraard wordt er ook in onze opleiding uitgebreid aandacht aan besteed.

Mijn supervisor zei tegen mij, een tijdje geleden toen ik met een soortgelijke situatie worstelde: neem het serieus, maar til er tegelijkertijd niet te zwaar aan. Want dit hoort bij het mens zijn en bij mensenwerk. Je kunt het dus niet voorkomen, alleen proberen er iets constructiefs mee te doen, zodat je dat meeneemt naar de volgende situatie. Dat heeft me veel rust gegeven en gaat als een soort mantra door mijn hoofd als dergelijke dynamieken zich aandienen.

Heb jij behoefte aan intervisie of supervisie vanuit systemisch-holistisch perspectief? In 2025 organiseren we vanuit de intervisiegroep Coach Paard & Systeem PpeSM® een tweetal intervisiemeetings waar je bij aan kunt sluiten. Datums en mogelijkheid om je aan te melden vind je binnenkort in de agenda van Paard & Tuin Harstahof. Jouw deelname is kostenloos, we vragen alleen of je een kleine vrijwillige bijdrage wilt doen voor gebruik van de locatie en de versnaperingen (de spaarpot van de paarden staat die dagen klaar).

Bovendien kan je bij mij ook 1 op 1 supervisie volgen (met paardenkracht) en zelf inplannen via de website (klik bij de tabjes op ‘supervisie met paardenkracht’). Kosten bedragen 139 euro voor een supervisie van ca. 75 minuten (oud-studenten van onze opleiding betalen 79 euro).

Weetje… Wist je dat je overdracht en tegenoverdracht ook in het dagelijks leven regelmatig tegenkomt? Ga er maar eens op letten en kijk wat het met je doet, nu je bovenstaande hebt gelezen!